بهطور كلی میتوان گفت كه پوشاک مردمان لر در هر منطقهای با كمی تغييرات جزئی از يک ساختار اصلی تشكيل شده است. اين تغييرات جزئی بستگی به عواملی چون همجوار بودن با شهرهای ديگر، آمد و رفتهای روستایی و كوچ كردن دارد. بهعنوان مثال لباس عشاير كوچرو با عشاير ساكن روستایی در بكار بردن رنگ، زيورآلات و نوع و جنس آن فرق بسيار دارد. از طرفی پوشاک آنان تركيبی است از پوشاک مردمان ايل قشقايی و ايل بختياری و ايلهای لرستان.
بررسی پوشاک تیرههای مختلف این منطقه بزرگ که از شمال غربی تا جنوب شرقی ايران، تيرهها و ايلهای مختلف لر را دربر دارد و هر کدام فرهنگ و آیینهای خاص خود را دارند، كار آسانی نيست. بهطور اجمالی میتوان گفت كه پوشاک لرهای بخش شمالی بر اثر همجواری، يادآور پوشاک كردهای كرمانشاه است و ساكنان جنوبی لرستان چون بختياریها و بويراحمدیها با پوشاک لرهای ساكن مناطق ميانی لرستان شباهت كامل دارد. آنچه كه در اين قسمت به صورت اختصار بررسی میشود، پوشاک مناطق ميانی لرستان میباشد.
پوشاک زنان لر: پوشاک زنان لر بنا به موقعيت اجتماعی، اقتصادی و از طرفی شرايط سنی از ويژگیهای مشخصی برخوردار است. پوشاک زنان جوان لر با پارچههای الوان در رنگها و طرحهای شاد با سربندهای زيبا و رنگی میباشد كه البته اين تنوع رنگی همراه با تزئينات آن به وضعيت اقتصادی خانواده بستگی دارد. زنان مسنتر پارچههایی به رنگ تيره و طرحهای ساده و سربندی سياه و سفيد را ترجيح میدهند.
کِراس یا جُومَه: جومه یا کراس به عنوان تنپوش اصلی زنان لر شناخته میشود که عبارت است از پیراهن بلندی از پارچههای گلدار و رنگی که اندازه و بلندی آن تا روی پا میباشد و آستینهای بلند و گشاد دارد. بریدگی کم یقه آن به وسیله پولک و اغلب با یک سکه کوچک نقرهای بسته میشود.
کُلَنجَه: این پوشش نیم تنه بدون آستین و دکمه است که از پارچه مخمل به رنگهای روشن و معمولاً قرمز و زرد دوخته میشود. حاشیههای جلوی کلنجه را با نوار و یراقهای رنگی کرمکدوزی میکنند و جلوی سینه آن را تا پایین به وسیله سکههای نقرهای گوشهدار زینت میدهند.
بال کُل (بال= آستین، کل= کوتاه): این پوشش عبارت است از لباس آستین کوتاه مخملی اغلب به رنگهای مشكی، سبز و قرمز که معمولاً روی پیراهن میپوشند و اندازه آن تا سر زانو و آستینهایش نیز تا زیر آرنج است. سر آستینها و حاشیه جلوی آن را کرمکدوزی میکنند. این لباس بدون دکمه و جلو باز است و در برخی مناطق لرستان به نام سَرداری نیز شهرت دارد.
یال: این پوشش کت مخملی است که نوعروسان و زنان جوان لرستانی عموماً هنگام مراسم شاد همچون عروسیها از مخمل قرمز به تن میکنند. معمولاً بانوان و زنان مسن رنگ مشکی و سرمهای آن را به تن میکنند.
شاوال یا پاپوش: این پوشش شلواری از پارچه مشکی و محکم است. دمپای این شلوار معمولاً تنگ و چسبیده به مچ پا است و گاهی بریدگی چند سانتیمتری آن به وسیله پولک و یا سکهای بسته میشود. در قسمت کمر شلوار از کش استفاده نمیشود و غالباً به وسیله یک بند ضخیم پنبهای و یا پشمی آن را به کمر میبندند.
آژیه یا آجیده: این پوشش گیوهای مخصوص میباشد که زیره آن که چند لایه چرم خالص و آجدار بوده است را هنرمندانی به نام آژیه کَش آماده و پرداخته میکردند و رویه آن را زنان میبافتند. رویه این گیوه از نظر بافت به دو نوع مشخص زنانه و مردانه تقسیم میشد. این پایافزار از جمله سوغات بسیار مشهور و مرغوب خاص لرستان نیز بوده است.
سَروَن: حجاب و پوشش گیسوان عروسان لرستانی را به وسیله چارقدهای ظریف و نازک گلدار ابریشمی در رنگهای مختلف میپوشانند و به نحو خاصی سر عروس را با چند تخته از چارقدها میبندند و دنباله آنها را از پشت سر آویزان میکنند. جلوی سرون را به وسیله قطعههای طلا، نقره یا مهرههای نفیس و زیبا تزئین میکنند. نوع رنگی این چارقدها را با تخت مشکی که دختران و زنان جوان از آن استفاده میکنند، گُل وَنی و ساده و بزرگتر آنها را که حاشیههای رنگی و ریشهدار هستند کَت میگویند که اغلب سرون بانوان لر از این نوع است.
تره: تره پارچه ابریشمی مخصوصی است که زنان لر به سر میبندند و به نام ساوه نیز خوانده میشود. تره را زنان لر در حالت عادی میبندند و برای شرکت در مراسم و جشن نوعی از آن را به نام گل ونی روی تره میبندند.
پوشاک مردان لر: مردان لر دارای پوشش سادهای میباشند که جنبههای تزئین آن كمتر است.
شال: شال پارچه بلند و سفیدی به عرض 90-60 سانتیمتر و به طول 9-6 متر از جنس چلوار میباشد که آن را چند بار به دور کمر میپیچانند و در مواقع ضروری از آن به عنوان طناب و برای بستن جای زخم استفاده میکنند.
ستره: ستره قبای مخصوصی است که اندازه آن تا زیر زانو بوده و بیشتر در مواقع رسمی از آن استفاده میشود و از قدیمیترین نوع پوشاک ایران است. طرحهای گلدار و شاد برای مراسم شادی و جشن و طرحهای ساده با رنگهای كممايه در هنگام شرکت در مراسم عزا بكار میآيد.
کلاه نمدی: کلاه مدور بدون لبهای است که از نمد تهیه میشود.
کپنک یا فرجی: یک نوع قبای نمدی پشمی محکم است که معمولاً مورد استفاده چوپانان میباشد و در مواقع جنگ از آن به عنوان لباس رزم استفاده میشود زیرا ترکیب بسیار فشردهای در تهیه آن بکار رفته است.
چوغا یا چوخا: چوغا نوعی بالاپوش مردانه است که بیشتر در منطقه ازنا و الیگودرز مورد استفاده قرار میگیرد. چوغا دارای نقش و نگارهای سیاه و سپیدی است که بیانگر پیروزی سپنتا مینو بر انگره مینو است. در آیین زرتشتی سپنتا مینو به معنای فرشته نیک و انگره مینو به معنای اهریمن است. خطهای سپید نماد سپنتا مینو میباشند که از پایین به بالا میآیند و خطهای سیاه که نماد انگره مینو هستند، از بالا به پایین میآیند و نشانی از پیروزی نیکی بر بدی است.
شلوار دبیت: شلوار دبیت که دمپای آن بسیار گشاد و زیباست، جلوه ویژهای به مردان لر میبخشد و نماد مرد لر بختیاری است.
بررسی پوشاک تیرههای مختلف این منطقه بزرگ که از شمال غربی تا جنوب شرقی ايران، تيرهها و ايلهای مختلف لر را دربر دارد و هر کدام فرهنگ و آیینهای خاص خود را دارند، كار آسانی نيست. بهطور اجمالی میتوان گفت كه پوشاک لرهای بخش شمالی بر اثر همجواری، يادآور پوشاک كردهای كرمانشاه است و ساكنان جنوبی لرستان چون بختياریها و بويراحمدیها با پوشاک لرهای ساكن مناطق ميانی لرستان شباهت كامل دارد. آنچه كه در اين قسمت به صورت اختصار بررسی میشود، پوشاک مناطق ميانی لرستان میباشد.
پوشاک زنان لر: پوشاک زنان لر بنا به موقعيت اجتماعی، اقتصادی و از طرفی شرايط سنی از ويژگیهای مشخصی برخوردار است. پوشاک زنان جوان لر با پارچههای الوان در رنگها و طرحهای شاد با سربندهای زيبا و رنگی میباشد كه البته اين تنوع رنگی همراه با تزئينات آن به وضعيت اقتصادی خانواده بستگی دارد. زنان مسنتر پارچههایی به رنگ تيره و طرحهای ساده و سربندی سياه و سفيد را ترجيح میدهند.
کِراس یا جُومَه: جومه یا کراس به عنوان تنپوش اصلی زنان لر شناخته میشود که عبارت است از پیراهن بلندی از پارچههای گلدار و رنگی که اندازه و بلندی آن تا روی پا میباشد و آستینهای بلند و گشاد دارد. بریدگی کم یقه آن به وسیله پولک و اغلب با یک سکه کوچک نقرهای بسته میشود.
کُلَنجَه: این پوشش نیم تنه بدون آستین و دکمه است که از پارچه مخمل به رنگهای روشن و معمولاً قرمز و زرد دوخته میشود. حاشیههای جلوی کلنجه را با نوار و یراقهای رنگی کرمکدوزی میکنند و جلوی سینه آن را تا پایین به وسیله سکههای نقرهای گوشهدار زینت میدهند.
بال کُل (بال= آستین، کل= کوتاه): این پوشش عبارت است از لباس آستین کوتاه مخملی اغلب به رنگهای مشكی، سبز و قرمز که معمولاً روی پیراهن میپوشند و اندازه آن تا سر زانو و آستینهایش نیز تا زیر آرنج است. سر آستینها و حاشیه جلوی آن را کرمکدوزی میکنند. این لباس بدون دکمه و جلو باز است و در برخی مناطق لرستان به نام سَرداری نیز شهرت دارد.
یال: این پوشش کت مخملی است که نوعروسان و زنان جوان لرستانی عموماً هنگام مراسم شاد همچون عروسیها از مخمل قرمز به تن میکنند. معمولاً بانوان و زنان مسن رنگ مشکی و سرمهای آن را به تن میکنند.
شاوال یا پاپوش: این پوشش شلواری از پارچه مشکی و محکم است. دمپای این شلوار معمولاً تنگ و چسبیده به مچ پا است و گاهی بریدگی چند سانتیمتری آن به وسیله پولک و یا سکهای بسته میشود. در قسمت کمر شلوار از کش استفاده نمیشود و غالباً به وسیله یک بند ضخیم پنبهای و یا پشمی آن را به کمر میبندند.
آژیه یا آجیده: این پوشش گیوهای مخصوص میباشد که زیره آن که چند لایه چرم خالص و آجدار بوده است را هنرمندانی به نام آژیه کَش آماده و پرداخته میکردند و رویه آن را زنان میبافتند. رویه این گیوه از نظر بافت به دو نوع مشخص زنانه و مردانه تقسیم میشد. این پایافزار از جمله سوغات بسیار مشهور و مرغوب خاص لرستان نیز بوده است.
سَروَن: حجاب و پوشش گیسوان عروسان لرستانی را به وسیله چارقدهای ظریف و نازک گلدار ابریشمی در رنگهای مختلف میپوشانند و به نحو خاصی سر عروس را با چند تخته از چارقدها میبندند و دنباله آنها را از پشت سر آویزان میکنند. جلوی سرون را به وسیله قطعههای طلا، نقره یا مهرههای نفیس و زیبا تزئین میکنند. نوع رنگی این چارقدها را با تخت مشکی که دختران و زنان جوان از آن استفاده میکنند، گُل وَنی و ساده و بزرگتر آنها را که حاشیههای رنگی و ریشهدار هستند کَت میگویند که اغلب سرون بانوان لر از این نوع است.
تره: تره پارچه ابریشمی مخصوصی است که زنان لر به سر میبندند و به نام ساوه نیز خوانده میشود. تره را زنان لر در حالت عادی میبندند و برای شرکت در مراسم و جشن نوعی از آن را به نام گل ونی روی تره میبندند.
پوشاک مردان لر: مردان لر دارای پوشش سادهای میباشند که جنبههای تزئین آن كمتر است.
شال: شال پارچه بلند و سفیدی به عرض 90-60 سانتیمتر و به طول 9-6 متر از جنس چلوار میباشد که آن را چند بار به دور کمر میپیچانند و در مواقع ضروری از آن به عنوان طناب و برای بستن جای زخم استفاده میکنند.
ستره: ستره قبای مخصوصی است که اندازه آن تا زیر زانو بوده و بیشتر در مواقع رسمی از آن استفاده میشود و از قدیمیترین نوع پوشاک ایران است. طرحهای گلدار و شاد برای مراسم شادی و جشن و طرحهای ساده با رنگهای كممايه در هنگام شرکت در مراسم عزا بكار میآيد.
کلاه نمدی: کلاه مدور بدون لبهای است که از نمد تهیه میشود.
کپنک یا فرجی: یک نوع قبای نمدی پشمی محکم است که معمولاً مورد استفاده چوپانان میباشد و در مواقع جنگ از آن به عنوان لباس رزم استفاده میشود زیرا ترکیب بسیار فشردهای در تهیه آن بکار رفته است.
چوغا یا چوخا: چوغا نوعی بالاپوش مردانه است که بیشتر در منطقه ازنا و الیگودرز مورد استفاده قرار میگیرد. چوغا دارای نقش و نگارهای سیاه و سپیدی است که بیانگر پیروزی سپنتا مینو بر انگره مینو است. در آیین زرتشتی سپنتا مینو به معنای فرشته نیک و انگره مینو به معنای اهریمن است. خطهای سپید نماد سپنتا مینو میباشند که از پایین به بالا میآیند و خطهای سیاه که نماد انگره مینو هستند، از بالا به پایین میآیند و نشانی از پیروزی نیکی بر بدی است.
شلوار دبیت: شلوار دبیت که دمپای آن بسیار گشاد و زیباست، جلوه ویژهای به مردان لر میبخشد و نماد مرد لر بختیاری است.
نام آگهی دهنده : قدرتی
شماره تماس :
موقعیت : لرستان - خرم آباد
آدرس :
ایمیل :
تاریخ ثبت : 1401 مرداد 29
تاریخ انقضا : 1403 مرداد 19
کلمات کلیدی : لرستان,
لباس سنتی لرستان,