لباس مردان بختیاری[ویرایش]
لباس مردان بختیاری شامل کلاه نمدی، چوقا، شال و شلوار گشاد سیاه رنگ معروف به (دبیت) و کفشی به نام گیوه است.

کلاه[ویرایش]
کلاه نمدی به رنگهای مشکی و قهوه‌ای وجود دارد. این کلاه عقب و جلو ندارد و هر طور و از هر طرفی که روی سر گذاشته شود تفاوتی نمی‌کند و از پشمی که لابلای موهای بز به وجود می‌آید ساخته می‌شود. در روی سر به سمت عقب، جلو، چپ و راست قرار داده می‌شود. نوع مرغوب آن را کلاه خسروی می‌گویند.

چوقا (چوخا)[ویرایش]
نوعی بالاپوش مردانه است وازنخهای نازکی که از پشم گوسفند می‌ریسند بافته می‌شود. هر چه نخ به دست آمده از پشم‌ها نازک تر باشد، بافت چوقا زیباتر می‌شود. باران در چوقا نفوذ نمی‌کند و از شانه‌ها تا حدود زانوها را می‌پوشاند. مردان در تابستان زیر چوقا پیراهن و در زمستان کت می‌پوشند که انتخاب جنس و خصوصا رنگ کت و پیراهن، به سن و سال و موقعیت اجتماعی افراد بستگی دارد. مردان درلرستان چهار محال و بختیاری، خوزستان و کهگیلویه و بویر احمد چوقا می‌پوشند. در حدود هشتاد سال پیش زنی از اهالی لِویس[1] نمونهٔ خوب و ریز بافتی از چوقا را بافته وبرای سالار شجاع پسرعموی علیمردان خان فرستاد که به چوقای سالاری شهرت یافت و از آن پس چوقای بافت این روستا (چوقا لویسی) معروفیت یافت.

شلوار دَبیت[ویرایش]
مردان بختیاری شلوار مشکی رنگی می‌پوشند که از پارچه‌ای به نام دبیت دوخته شده و به شلوار دبیت معروف است. اگر شلوار دبیت را با کت بپوشند، ازیک کمربند[2] چرمی محکم استفاده کرده و اگر همراه چوقا پوشیده شود، روی آن شال می‌بندند. مرغوب ترین پارچهٔ دبیت به دبیت حاج علی اکبری معروف است، مرغوبیت این پارچه به خاطر رنگ ثابت و نرمی آن می‌باشد.

شال[ویرایش]
پارچه‌ای به رنگ سفید است. پارچهٔ شال را دورهم پیچیده و سپس به جای کمربند دورکمر می‌پیچند تا شلوار دبیت را نگهدارد. شال، نمای زیبایی به لباس می‌دهد.

گیوه[ویرایش]
نوعی کفش است که رویهٔ آن از پنبه تهیه می‌شود بنابراین دارای طبیعتی خنک و نرم است ورنگ این بافتنی همیشه سفید بوده است. تخت یا کف گیوه از پارچه‌های محکم و به هم تنیده ساخته می‌شود که از استقامت بالایی برخورداراست. رنگ تخت یا کف گیوه عمدتا سیاه و یا بنفش است. گیوهٔ ملکی کیفیت خوبی داشته و معروفیت دارد. به علت گرانی گیوه‌های ملکی، گیوه‌ها ی دیگری با کف لاستیکی هم ساخته می‌شوند. دو لنگهٔ گیوه شبیه هم ساخته شده و چپ و راست ندارند ومواد اولیهٔ آن درسرزمین بختیاری وجود دارد. گیوهٔ آجیده نوعی از گیوه است که رویه‌ای درشت باف دارد.

کُردین[ویرایش]
بالاپوش نمدی بود که چوپانان می‌پوشیدند و علاوه بر گرمی زیاد، آب به درون آن نفوذ نکرده و آتش هم نمی‌گرفت. کُردین (kordin) نیم تنهٔ نمدی بدون آستین چوپانان[3].

لباس زنان بختیاری[ویرایش]
لباس زنان بختیاری شامل لَچَک، زیرلچک، مینا، بندسوزن، دستمال، پیراهن، شلوار قِری و کفش می‌باشد.

لَچَک[ویرایش]
لَچَک (lachak) کلاه مانندی است که قسمت پشت آن در زیرمینا قرارگرفته وبا سوزنی به مینا متصل می‌گردد. روی لچک منجوق دوزی شده است و دو بند دارد که از کنار گوشها گذشته و زیر گلو به هم گره می‌خورند تا لچک را روی سر ثابت نگه دارند. لچک را با پولکهای کوچک و همچنین مهره‌های ریز به نام مُنجوق (مُنجُق) تزیین می‌کنند که جلوه‌ای خاص به لچک می‌دهند. لچک زنان بختیاری انواع گوناگون دارد ورایجترین آن ریالی می‌باشد که در تزیین آن از سکه‌های قدیمی (ریال) استفاده می‌شود. لچک در برخی گویش‌ها مانند گویش میوندی، کُلچِه نامیده می‌شود.

زیرلچکی یا بُنایی[ویرایش]
سکه‌های طلا یا نقره را به هم جوش می‌دهند و در زیر گلو در قسمت گره خورده دو بند لچک قرار می‌دهند که به آن زیرلچکی یا بُنایی می‌گویند[4].

مَینا[ویرایش]
مینا (mayna) روسری بلند از پارچهٔ نازک حریر مانند به رنگهای آبی، سبز، زرد، سرخ و یا بنفش است. جوانان از رنگهای روشن و زنان میانسال از رنگهای تیره استفاده می‌کنند.

بندسوزن[ویرایش]
بند سوزن[5] از پشت سر تا کمرگاه آویزان می‌شود. دو سراین ریسمان را که پر از مهره و زینت آلات دیگر است، به وسیلهٔ گیره و یا دوسنجاق قفلی بر روی لچک محکم می‌کنند.

دستمال[ویرایش]
دستمال چهارگوش، مشکی، بزرگ و ابریشمی است که در واقع می‌توان آنرا نوعی پیشانی بند به حساب آورد چرا که زنان آنرا روی پیشانی می‌بندند و سپس دو سر انتهایی آنرا در پشت سر به هم گره می‌زنند. نوع خاصی از دستمال را که زنان برای عزا برسر می‌کردند، در گویش بختیاری‌های ساکن اطراف مسجدسلیمان، شَدِه[6] می‌گفتند.

پیراهن[ویرایش]
پیراهنی آستین بلند و مچ داراست که در قسمت پیش سینهٔ چاکدارآن، سه دکمه دوخته می‌شود. بالا تنه و دامنش صاف و بدون چین می‌باشد[7]. بلندی آن تا زیر زانو می‌رسد و دو طرف پایین دامن آن را معمولا به اندازهٔ 20 سانتیمتر چاک می‌دهند. انتخاب رنگ پیراهن به سن و سال زنان و دختران بستگی دارد.

شلوار قِری[ویرایش]
شلوار قِری در اصل دامنی است با چین‌های فراوان که نیم تنهٔ پایین بدن را می‌پوشاند. در گذشته از پارچهٔ مخمل استفاده می‌شد که بسیار جذاب ولی سنگین و گران بود ولی امروزه از پارچه‌های سبکتر وارزانتراستفاده می‌شود. به علت سنگینی شلوار به جای کش، از بند یا طناب باریکی استفاده می‌کنند که در اصطلاح محلی به آن دُم شلوارمی گویند. زنان، زیر شلوار قری یک زیرشلواری می‌پوشیدند که به آن پاکَش می‌گفتند.

کفش[ویرایش]
در گذشته زنان هم گیوه می‌پوشیدند ولی امروزه پوشیدن گیوه در میان زنان بختیاری دیگر معمول نیست. آنها کفش چرمی رویه دار و غالبا به رنگ مشکی می‌پوشند که در گویش بختیاری به آن اُرسی orssi می‌گویند. در گذشته کفش‌های پلاستیکی ارزانی هم استفاده می‌شد که گالِش نام داشت.

وضعیت لباس محلی در زمان حال[ویرایش]
پوشاک از عناصر فرهنگ هر جامعه‌ای است. رنگ، طراحی، تزیینات، هماهنگی با سن افراد و تناسب با شرایط محیطی در لباس بختیاری، بسیار مهم بوده است. امروزه بسیاری از این نکات فراموش شده‌اند، چوپان‌ها به جای کُردین، اُوِرکُت ارتشی می‌پوشند و به جای مشک آب از فلاسکهای کوچک استقاده می‌کنند. جوانان به پوشیدن لباسهای جدید با اشکال مختلف منقوش بر روی آن گرایش یافته‌اند. شلوار جین و کفشهای کتانی و اسپرت، جای شلوار دبیت و گیوه را گرفته است. مانتوهای مختلف جای پیراهن (جُوِه) و شلوارهای معمولی جای شلوار قِری را گرفته است و به همین علت دیگر درعروسیها علیرغم هزینه‌های زیاد، رقص سه پا وهی دته[8] جذابیتی ندارند. این تغییرات و بسیاری تغییرات ریز و درشت دیگر، نتیجهٔ مهاجرت به شهرها، گسترش رادیو و تلویزیون و کمرنگ شدن آداب، رسوم وباورهای ایل بختیاری است.
منبع: ویکی پدیا