استان‌ قم‌ با وسعتي‌ معادل‌ 631,14 كيلومتر مربع‌ در جنوب‌ پايتخت‌ واقع‌ شده‌ است‌. براساس‌ آخرين‌تقسيمات‌ سياسي‌ و اداري‌ در سال‌ 1375، شهرستان‌ قم‌ تنها شهرستان‌ استان‌ و شهر قم‌ مركز شهرستان‌ و استان‌قم‌ مي‌باشد. اين‌ استان‌ از شمال‌ به‌ جلگه‌ ورامين‌ و شهرري‌ از استان‌ تهران‌ و ساوه‌ از استان‌ مركزي‌، از جنوب‌ به‌شهرستان‌هاي‌ محلات‌ و دليجان‌ از استان‌ مركزي‌ و كاشان‌ از استان‌ اصفهان‌ و كويرنمك‌، از غرب‌ به‌ شهرستان‌هاي ‌آشتيان‌ و تفرش‌ از استان‌ مركزي‌ محدود است‌


آب‌ و هوا

استان‌ قم‌ از نظر آب‌ و هوا، اقليم‌ نيمه‌ بياباني‌ دارد و ميزان‌ بارش‌ سالانه‌ آن‌ در اطراف‌ حوض‌ سلطان‌كمتر از 100 ميلي‌ متر است‌ كه‌ عمدتاً در فصول‌ سرد سال‌ (پاييز و زمستان‌) صورت‌ مي‌گيرد. در حالي‌ كه‌ درفصول‌ گرم‌ به‌ ويژه‌ تابستان‌، نزولات‌ جوي‌ آن‌ بسيار نادر است‌. طبق‌ گزارش‌ ايستگاه‌هاي‌ سينوپتيك‌ استان‌ درسال‌ 1373، بيشترين‌ درجه‌ حرارت‌ ثبت‌ شده‌ با 6/31 درجه‌ به‌ مرداد ماه‌ و كمترين‌ آن‌ با 2/5 درجه‌ سانتيگراد به‌دي‌ ماه‌ مربوط‌ است‌. همچنين‌ ماه‌هاي‌ ارديبهشت‌، خرداد، شهريور و مهر مناسب‌ترين‌ زمان‌ براي‌ مسافرت‌ به‌استان‌ است‌.

آثار تاریخی

استان‌ قم‌ با توجه‌ به‌ پيشينه‌ قبل‌ از اسلام‌ و معماري‌ غني‌ دوران‌ اسلامي‌ محوطه‌ها، بناها، تپه‌ها، قلعه‌ها، پل‌ها،كاروانسراها، مساجد و آب‌انبارهاي‌ متعددي‌ دارد كه‌ برخي‌ از آنها در فهرست‌ آثار ملي‌ ايران‌ به‌ ثبت‌ رسيده‌ است‌. اهم‌ اين‌ آثار عبارتند از:

قلعه‌ها
قلعه‌ جمكران‌ - قم‌

تپه‌هاي باستاني
قره‌ تپه‌ قمرود - قم‌

آرامگاه‌ها
آرامگاه‌ علي‌ بن‌ بابويه‌ قمي‌ - قم‌
مقابر باغ‌ گنبد سبز - قم‌
آرامگاه‌ فتحعلي‌ شاه‌ - قم‌
آرامگاه‌ مهدعليا - قم‌
آرامگاه‌ شاه‌ عباس‌ دوم‌ - قم‌
ساير آرامگاه‌ها - قم

مقابر باغ‌ گنبد سبز - قم‌

كاروانسراهاي قديمي‌
كاروانسراي‌ اتابكي‌ - قم‌
كاروانسراي‌ آوه‌ - قم‌
كاروانسراي‌ پاسنگان‌ - قم‌
كاروانسراي‌ قلعه‌ سنگي‌ - قم‌
ساير كاروانسراها - قم

مدارس و حوزه‌هاي علميه قديمي
مدرسه‌ فيضيه‌ - قم‌
مدرسه‌ جهانگيرخان‌ - قم‌
مدرسه‌ غياثيه‌ (پامنار) - قم‌
مدرسه‌ رضويه‌ - قم‌
مدرسه‌ سيته‌ - قم‌

خانه‌ها و محله‌هاي‌ قديمي‌
محله‌ قديمي‌ آستانه‌ - قم‌
محله عشقعلي - قم
خانه‌ حاج‌ قلي‌خان‌ - قم‌
خانه‌ امام‌ خميني‌ (ره‌)
محله مسجد جامع - قم
خانه‌ ملاصدرا - قم‌
محله سيدان - قم
ساير خانه‌ها و محله‌هاي‌ قديمي‌ - قم

خانه امام خميني

بازارهاي‌ قديمي‌
بازار قم‌ - قم

ساير آثار تاريخي
درخت سرو پانصد ساله - قم
ساختمان‌ هشتي‌ - قم‌


اماکن مذهبی
مساجد قديمي
مسجد فاطميه‌ (مسجد خانم‌) - قم‌
مسجد امام‌ حسن‌ عسگري‌ (ع‌) - قم
مسجد اعظم‌ - قم
مسجد جامع‌ - قم
مسجد مقدس‌ صاحب‌ الزمان‌ (عج‌) - جمكران
ساير مساجد قديمي -‌ قم‌


مسجد اعظم‌ - قم‌

بقعه‌ها و امامزاده‌ها - قم
آستانه‌ مقدس‌ حضرت‌ معصومه‌ (س‌) - قم‌
امامزاده‌ احمد بن‌ اسحاق‌ - قم‌
امامزاده‌ علي‌ بن‌ جعفر (دربهشت‌) - قم‌
امامزاده اسماعيل - قم
امامزاده‌ معصومه‌ - قم‌
امام‌زاده‌ موسي‌ مُبرقع‌ - قم‌
امامزاده‌ شاه‌ ابراهيم‌ - قم‌
امامزاده‌ شاه‌ حمزه‌ - قم‌
امامزاده‌ شاهزاده‌ ابواحمد - قم‌
امامزاده‌ شاهزاده‌ احمد قاسم‌ - قم‌
امامزاده‌ شاهزاده‌ زكريا - قم‌
امامزاده‌ سليمان‌ - قم‌
امامزاده‌ سلطان‌ محمّد شريف‌ - قم‌
بقعه‌ شيخ‌ اباصلت‌ - قم‌
ساير بقعه‌ها و امامزاده‌ها - قم

جاذبه های طبیعی
بخشي‌ از محدوده‌ استان‌ قم‌ به‌ ويژه‌ دهستان‌ قم‌ رود در محدوده‌ پارك‌ ملي‌ كوير قرار دارد. اين‌ پارك‌ نشان‌ دهنده‌نمونه‌هاي‌ تقريباً بكر طبيعت‌ است‌ كه‌ به‌ دليل‌ ذخاير با ارزش‌ گياهي‌، جانوري‌ و ساير ويژگي‌هاي‌ استثنايي‌ ومتنوع‌، از مجموعه‌هاي‌ ميراث‌ طبيعي‌ و ملي‌ كشور محسوب‌ مي‌شود. پارك‌ ملي‌ كوير نمونه‌اي‌ از اكوسيستم‌هاي ‌خشك‌ و بياباني‌ است‌ كه‌ مقدار باران‌ ناچيز آن‌، امكان‌ رشد پاره‌اي‌ از گياهان‌ را فراهم‌ آورده‌ است‌. اين‌ پارك ‌مجموعه‌ گياهي‌ و جانوري‌ ويژه‌اي‌ دارد كه‌ به‌ طور شگفت‌ انگيزي‌ با منابع‌ ناچيز و محدوديت‌هاي‌ زيستي‌ محيط‌خود سازگار شده‌ و بر اثر حفاظت‌، پربارتر شده‌ است‌.


درياچه‌ها
درياچه‌ حوض‌ سلطان‌ - قم‌
درياچه‌ نمك‌ - قم‌

پارك‌ ملي‌ كوير و حيات‌وحش‌

رودخانه‌ها
رودخانه‌ قمرود - قم‌
قره‌ چاي‌ - قم‌

قلل و ارتفاعات
خسنك‌ - قم‌
لارها - قم‌
پلنگابي‌ (پلنگ‌ آبي‌) - قم‌
سلطان‌ سعدشاه‌ - قم‌

مناطق حفاظت شده
جاذبه‌هاي‌ كويري -‌ قم
پارك‌ ملي‌ كوير و حيات‌وحش -‌ قم

غارها
غار كهك‌ - قم‌
غار وشنوه‌ - قم‌


فرهنگ و هنر
موزه‌ها
موزه‌ آستانه‌ مقدسه‌ حضرت‌ معصومه‌ (س‌) - قم‌


روستاهاي‌ شگفت‌- قم
حمزقان‌ - قم‌
كهك‌ - قم‌

صنايع‌ دستي‌ و سوغات - قم

در سطح‌ استان‌ قم‌ و به‌ ويژه‌ در مناطق‌ روستايي‌ آن‌ توليد و عرضه‌ صنايع‌ دستي‌متنوعي‌ رايج‌ است‌ كه‌ امروزه‌ عليرغم‌ كاهش‌ رونق‌ اوّليه‌ هنوز هم‌ به‌ عنوان‌ يكي‌ از جلوه‌هاي‌ هنرهاي‌ ايراني‌ وهمچنين‌ يكي‌ از منابع‌ درآمدي‌ خانوارهاي‌ روستايي‌ بشمار مي‌آيد. اهم‌ صنايع‌ دستي‌ استان‌ عبارتند از: قالي‌، سراميك‌، آجر، درودگري‌ و منبت‌ كاري‌ . اهم‌ سوغاتي‌هاي‌ استان‌ قم‌ عبارتند از: سوهان‌، مهر و تسبيح‌، ظروف‌سنگي‌، ظروف‌ گچي‌، اشياء تزئيني‌، چيني‌ و فرش‌ ابريشمي‌ و ميوه‌هايي‌ مانند انار و انجير.
فهرست صفحه
نماي كلي قم

صنايع‌ دستي‌



موسيقي محلي - قم


استان و شهر قم مركز آموزشها و مراسم ديني است.در برخي از مراسم ديني نواي موسيقي همراه با اشعاري خاص در هم آميخته ميشوند.از آنجاييكه موسيقي مراسم مذهبي به عنوان موسيقي سوگواري نيز شناخته شده است،اين نوع موسيقي همواره يادآور غم‌ها و سوگواريهاست.اين نوع آهنگها معمولاً با فلوت، ني، سنج و طبل نواخته ميشوند.آهنگ‌هاي اين نوع موسيقي تحت تاثير انواع مقامهاي موسيقي ايراني با گرايشهاي غمگنانه و سوگوارانه شكل گرفته اند. فهرست صفحه
نماي كلي قم
موسيقي محلي قم



منبع: ایران کهن تر از تاریخ، حسن زنده دل، نشر ایرانگردان