موقعيت،سيستان و بلوچستان

استان‌ سيستان‌ و بلوچستان‌ با 1795579 كيلومتر مربع‌ مساحت‌، پس‌ از استان‌ خراسان‌ بزرگترين‌ استان‌كشور است‌ و شهرستان‌هاي‌ آن‌ عبارتند از: ايرانشهر، چابهار، خاش‌، زابل‌، زاهدان‌، سراوان‌ و نيك‌ شهر. شهرزاهدان‌ مركز استان‌ است‌. اين‌ استان‌ از دو ناحيه‌ سيستان‌ و بلوچستان‌ تشكيل‌ شده‌ است‌ و در سمت‌ شرق‌ باكشورهاي‌ پاكستان‌ و افغانستان‌ مرز مشترك‌ دارد. در قسمت‌ جنوب‌ با درياي‌ عمان‌ و از قسمت‌ شمال‌ و شمال‌غرب‌ با استان‌ خراسان‌ و در قسمت‌ غرب‌ با استان‌ كرمان‌ و استان‌ هرمزگان‌ همجوار است‌.

آب و هوا

منطقه‌ سيستان‌ و بلوچستان‌ با توجه‌ به‌ موقعيت‌ جغرافيايي‌، از يك‌ طرف‌ تحت‌ تأثير جريان‌هاي‌ جوي‌متعدد و از طرفي‌ ديگر تحت‌ تأثير فشار زياد عرض‌هاي‌ متوسط‌ قرار دارد كه‌ مهّم‌ترين‌ پديده‌ مشهود اقليمي‌ آن‌گرماست‌. پديده‌ قابل‌ توجه‌ در وضعيت‌ هواشناسي‌ اين‌ منطقه‌، بادهاي‌ شديد موسمي‌، طوفان‌ شن‌، رگبارهاي‌سيل‌آسا، رطوبت‌ زياد و مه‌ صبحگاهي‌ است‌. اين‌ استان‌ داراي‌ تابستان‌هاي‌ گرم‌، طولاني‌ و زمستان‌هاي‌ كوتاه‌است‌. سردترين‌ شهر استان‌، زاهدان‌ و گرم‌ترين‌ شهر آن‌ ايرانشهر است‌. نواحي‌ ساحلي‌ درياي‌ عمان‌ به‌ علّت‌رطوبت‌ ناشي‌ از مجاورت‌ با دريا، آب‌ و هواي‌ گرم‌ و رطوبت‌ نسبتاً بيشتري‌ دارد. فهرست صفحه
نماي كلي سيستان و بلوچستان

دشت لوت

استان‌ سيستان‌ و بلوچستان‌ يكي‌ از خشك‌ترين‌ استان‌هاي‌ كشور محسوب‌ مي‌شود. ميزان‌ بارندگي‌ از شرق‌به‌ غرب‌ استان‌ افزايش‌ مي‌يابد و در نواحي‌ ساحلي‌ استان‌ ميزان‌ رطوبت‌ نسبي‌ بسيار بالاست‌. استان‌ سيستان‌ وبلوچستان‌ از جهات‌ مختلف‌ در معرض‌ بادهاي‌ موسمي‌ و فصلي‌ است‌ كه‌ اهم‌ اين‌ جريانات‌ بادي‌ عبارتند از :
باد120 روزه‌ سيستان‌ (لوار)، باد قوس‌، باد هفتم‌ (گاوكش‌)، باد نم‌ بي‌ يا باد جنوب‌، باد هوشاك‌، بادهاي‌ مرطوب‌ وموسمي‌ اقيانوس‌ هند، باد شمال‌ يا گوريچ‌ و باد غربي‌ يا گرد.

آثار تاریخی
قلعه ها
قلعه چهل دختران،نيك شهر
قلعه قديمي ايرانشهر،ايرانشهر
قلعه سام ،زاهدان
قلعه سرباز،ايرانشهر
قلعه تيمور،زاهدان
ساير قلعه ها،سيستان و بلوچستان

قلعه قديمي ايرانشهر


قلعه حيدرآباد،خاش

آتشكده ها
آتشكده كركوي،زابل

كاروانسراهاي تاريخي
كاروانسراي رباط شورگز،زاهدان

برج ها و مناره ها
برج لار،ايرانشهر
ميل قاسم آباد،زابل
مناره سكوت(دخمه هاي زرتشتي)،ايرانشهر

تپه ها و شهر هاي باستاني
شهر سوخته ،زابل
تپه دهانه غلامان،زابل
تپه كوه خواجه،زابل
شهر باستاني زرنج،زابل
ساير شهرها و تپه هاي باستاني،سيستان و بلوچستان

شهر سوخته

آرامگاه ها
مقبره شيخ شميل،نيك شهر
ساير مقبره ها،سيستان و بلوچستان

اماکن مذهبی
مساجد قديمي
مسجد شاه علي،زابل
ساير مساجد قديمي،سيستان و بلوچستان

امامزاده غلام رسولي

امامزاده ها
امامزاده غلام رسولي،چابهار
ساير امامزاده ها،سيستان و بلوچستان

جاذبه های طبیعی
سواحل و درياچه ها
درياچه چاه غيبي(گابي)،خاش
درياچه هامون،زابل
درياچه جازموريان،ايرانشهر
درياچه ماشكل،سراوان
سواحل درياي عمان و خليج فارس،چابهار
درياچه سه دريا،چابهار

سواحل درياي عمان و خليج فارس


درياچه هامون

رودخانه ها
رودخانه باهو كلات،ايرانشهر
رودخانه بمپور،ايرانشهر
رودخانه هيرمند،زابل
رودخانه رابچ(فنوچ)،چابهار
ساير رودخانه،سيستان و بلوچستان

قله ها و ارتفاعات
كوه هاي بلوچستان،ايرانشهر
كوه بزمان،ايرانشهر
كوه هاي سيستان،زابل
قله تفتان،خاش
ساير قله ها و ارتفاعات،سيستان و بلوچستان

مناطق حفاظت شده
مناطق حيات وحش حفاظت شده،سيستان و بلوچستان

مناطق حيات وحش حفاظت شده

دشت ها و دره ها و جنگل ها
جنگلها ،سيستان و بلوچستان
دشت لوت،زاهدان
دره سرسبز رودخانه سرباز،ايرانشهر
دشت سيستان،زابل

چشمه ها
چشمه آب معدني آمني،خاش
چشمه آب گرم برآبك،زاهدان
چشمه آب گرم بزمان دو،ايرانشهر
چشمه آب گرم بزمان يك،ايرانشهر
چشمه آب گرم هوديان،ايرانشهر
چشمه آب گرم جمشيد،ايرانشهر
چشمه آب معدني كتوكان،ايرانشهر
چشمه آب معدني استخر طبيعي(درياچه لاوان)،خاش
چشمه آب گرم پوزه باغ،ايرانشهر
ساير چشمه ها و مراكز آب درماني،سيستان و بلوچستان

فرهنگ و هنر
موزه ها
موزه زاهدان،زاهدان



صنايع دستي

روستاهاي شگفت
روستاي بمپور،ايرانشهر
روستاي بوگ،ايرانشهر
روستاي چانف،ايرانشهر
روستاي قلعه جاني ،سراوان
روستاي تيس،چابهار


صنايع دستي و سوغاتي ها،سيستان و بلوچستان

در سيستان‌ و بلوچستان‌ به‌ ويژه‌ در سيستان‌، بيشترين‌ شمار شاغلين‌ به‌ صنايع‌ دستي‌ در رشته‌ گليم‌، قاليچه‌ وقالي‌ و پشتي‌ بافي‌ فعاليت‌ مي‌كنند. صنايع‌ دستي‌ آن‌ عبارتند از: قالي‌ بافي‌، خورجين‌ بافي‌، سوزن‌ بافي‌، كرك‌ بافي‌،سكه‌ و دگمه‌ دوزي‌، خامه‌ دوزي‌، چادر بافي‌، پريوار دوزي‌،سياه‌ دوزي‌، سفال‌ سازي‌ و زينت‌ آلات‌ (جواهر سازي‌)كه‌ در بين‌ بيشتر خانواده‌ها معمول‌ است‌. انواع‌ محصولات‌ صنايع‌ دستي‌ استان‌ بعنوان‌ سوغاتي‌هاي‌ ارزشمندي‌بشمار مي‌روند. فهرست صفحه
نماي كلي سيستان و بلوچستان

صنايع دستي


بازار زاهدان


غذاهاي محلي،سيستان و بلوچستان

سفره‌ سيستان‌ و بلوچستان‌، سفره‌اي‌ رنگين‌ با فرهنگ‌ غذايي‌ ويژه‌ عشايري‌ و روستايي‌ است‌.غذاهاي‌ محلي‌ استان‌ سيستان‌ و بلوچستان‌ در ارتباط‌ مستقيم‌ با شيوه‌ معيشت‌ عشاير و ايلات‌ است‌. گروهي‌ ازاين‌ غذاهاي‌ محلي‌ در مناطق‌ شهري‌ نيز متداول‌ است‌ از آن‌ جمله‌ مي‌توان‌ به‌ انواع‌ ماهي‌ (دوغ‌ ماهي‌، آبگوشت‌ماهي‌ و خوروشت‌ ماهي‌)، شيرداغ‌، ماچدوه‌، تباهك‌، ماشك‌، هتنگ‌ باقلا، اناردانه‌، خوراك‌ بادنجان‌، جلوآي‌ آبي‌يا سبزگ‌، قادلمه‌، سوتلاش‌ و ده‌ها نوع‌ خورشت‌ و چاشت‌ ديگر اشاره‌ كرد. فهرست صفحه
نماي كلي سيستان و بلوچستان



رقص و موسيقي محلي،سيستان و بلوچستان

موسيقي‌ بومي‌ و ترانه‌هاي‌ فولك‌ مردم‌ سيستان‌ و بلوچستان‌ ظرافت‌ و لطافت‌ ويژه‌اي‌دارند. ترانه‌هاي‌ محلي‌ بلوچ‌ بيشتر در مراسم‌ جشن‌ عروسي‌ و مخصوصاً عيد فطر خوانده‌ مي‌شود. مشهورترين‌اين‌ ترانه‌ها عبارتند از: ترانه‌ ميرعلم‌، بلبل‌، چاكرتا، آرمان‌ گل‌ آره‌، بلبل‌، وشتوراناو زهيرك‌. اكثر ترانه‌هاي‌ محلي‌سيستان‌ ارتباط‌ مستقيمي‌ با محيط‌ طبيعي‌، شيوه‌ زندگي‌ و باورهاي‌ ديني‌ و اعتقادي‌ مردم‌ دارند.اشعار و داستان‌هاي‌ شفاهي‌ مردم‌ استان‌ نيز در باورهاي‌ فرهنگي‌ و شيوه‌ زيست‌ و ارتباط‌ آنها با محيط‌ ريشه‌دارد. بلوچ‌ها به‌ داستان‌هاي‌ محلي‌ جن‌ و پري‌ دلبستگي‌ دارند و داستان‌هاي‌ عشقي‌ و عاطفي‌ آنها بسيار ظريف‌ وپر معني‌ همراه‌ با تبليغ‌ روح‌ شجاعت‌ و دلاوري‌ است‌.اشعار محلي‌ بلوچ‌ غالباً در مراسم‌ اعياد و مخصوصاً عيد فطر خوانده‌ مي‌شود و موزيك‌ محلي‌ كه‌ با سرنا،دهل‌ و طبل‌ نواخته‌ مي‌شود آن‌ را همراهي‌ مي‌كند. آلات‌ اصلي‌ موسيقي‌ سيستان‌ و بلوچستان‌ «قيچك‌» و «دهل‌»است‌. «قيچك‌» يكي‌ از سازهاي‌ اصيل‌ و سنتي‌ است‌ كه‌ در نواحي‌ بلوچستان‌، ترانه‌هاي‌ محلي‌ را با نواختن‌ آن‌همراه‌ مي‌سازند. «دهل‌» نيز يكي‌ از سازهاي‌ ضربي‌ موسيقي‌ مردم‌ استان‌ است‌ كه‌ همراه‌ سُرنا نواخته‌ مي‌شود. درجشن‌هاي‌ عروسي‌ و رقص‌ هاي‌ محلي‌ از آن‌ استفاده‌ مي‌كنند.

منبع: ایران کهن تر از تاریخ، حسن زنده دل، نشر ایرانگردان